Wat is monogaam? De betekenis van monogamie

Monogamie. Een veel gebruikt woord als het op relaties aan komt. Monogaam zijn lijkt de norm. Maar wat houdt monogaam zijn nu precies in? Zit het wel in onze genen of kunnen we spreken van aangeleerd gedrag? Iedereen is anders en maakt hierin andere keuzes. In onderstaand artikel bespreken we wat er nu eigenlijk bedoeld wordt met monogamie.

Betekenis van monogamie

Monogamie heeft drie letterlijke betekenissen. De eerste is de voorwaarde dat iemand slechts één keer in zijn of haar leven trouwt. Monogamie betekent daarnaast ook dat iemand slechts met één persoon is getrouwd. De derde betekenis – en dit is de algemene betekenis die in de Westerse wereld aan monogamie wordt gegeven – is dat iemand slechts één seksuele partner heeft. Monogamie betekent in de letterlijke zin van het woord: het hebben van een echtgeno(o)t(e). Wanneer iemand meerdere partners na elkaar heeft (maar wel in elke relatie monogaam is) spreken we van seriële monogamie.

Er bestaat ook een tegenhanger van monogamie. Dit is polygamie. Officieel gezien houdt het in dat men met meerdere personen tegelijkertijd getrouwd kan zijn. Deze vorm van relaties is echter in heel veel landen verboden. Wanneer je wel meerdere relaties onderhoudt, maar niet met deze personen getrouwd bent, spreken we van polyamorie. Hier gaat het dus niet om het sluiten van een huwelijk, maar om de emotionele en/of seksuele relatie die iemand met meerdere personen tegelijk heeft. In de volksmond spreekt men dan over een open relatie.

Aangeleerd of natuur en de wetenschap?

Opvoeding, cultuur, geloof, je genen en je behoefte aan liefde en genegenheid kunnen allen van invloed zijn op je monogame gedrag binnen een relatie. Hierdoor gaan we allemaal anders om met monogamie en zal de ene persoon hier meer behoefte aan hebben dan de ander.
Ook helpt de natuur een handje als het gaat om monogamie. De natuur heeft een krachtig middel ontwikkeld om te zorgen dat de mens voor een (korte) periode monogaam is: verliefdheid. De periode van verliefdheid is een uitstekende gelegenheid om voor nageslacht te zorgen. Verliefdheid wordt mede veroorzaakt door een hormoon genaamd ADH. Dit hormoon zorgt er voor dat mensen (maar ook dieren) in de periode van verliefdheid, trouw blijven aan hun partner. Kijken we echter naar de hoeveelheid diersoorten die (op de langere termijn) monogaam zijn, zijn deze vrijwel op één hand te tellen. Polygamie/polyamorie lijkt juist eerder de norm te zijn in het dierenrijk.

Wetenschappers hebben door de jaren heen twee theorieën ontwikkeld waarom mensen mogelijk monogaam (kunnen) zijn. De eerste theorie is dat mannen en vrouwen samen blijven zodat ze samen voor hun kinderen kunnen zorgen, wat zorgt voor een sterker nageslacht. Volgens de tweede theorie blijven mannen bij hun vrouw zodat ze haar kunnen beschermen. Zodra vaders besloten om in de buurt te blijven en voor de kinderen te zorgen, konden de vrouwen hun beslissingen met betrekking tot de voortplanting aanpassen en meer en beter ontwikkelde kinderen krijgen.

Je zou kunnen zeggen dat de wetenschappelijke conclusie van monogamie is, dat monogamie gebaseerd is op intellectuele ontwikkeling en niet zozeer op instinct. De algemene interpretatie onder de meeste mensen is dan ook dat – of je nu wel of niet gelooft in monogamie – je er bewust voor KIEST (of niet). Feit blijft dan dat monogaam zijn binnen een relatie nog steeds door de meeste mensen wordt gezien als het hoogste goed, alhoewel het dus feitelijk ingaat tegen onze natuurlijke instincten.

Is monogamie een illusie?

Uit onderzoeken is gebleken dat vijftig procent van de mannen en dertig tot vijftig procent van de vrouwen minstens één affaire heeft gehad. Hard bewijs voor deze cijfers zijn er niet, omdat we er lang niet allemaal eerlijk over (durven) zijn. Maar één ding is zeker: er zijn heel wat mensen die vreemd gaan. Zijn we als mens dan eigenlijk wel geschikt voor monogamie?

Wanneer we in ons achterhoofd houden dat we worden geleid door ons oerinstinct en het juist goed is om genetisch materiaal meer te mengen, plus het feit dat we hoe dan ook de passie voor een en dezelfde partner uiteindelijk kunnen verliezen, is volledig trouw blijven dan een illusie?

Evolutionair gezien is het nu eenmaal zo dat het voor mannen een groot voordeel is om meerder partners te hebben. Meerdere sekspartners was namelijk altijd een strategie om je genetische materiaal zo veel mogelijk te verspreiden. Niet alleen voor de mannen, maar ook voor vrouwen is er evolutionair voordeel om met meerdere partners seks te hebben. Op deze manier kom je namelijk aan zo goed mogelijk genetisch materiaal te komen.
Vandaag de dag zijn er genoeg vrouwen die vreemd gaan. Ze zijn bijvoorbeeld getrouwd met de meeste lieve en zorgzame man, maar deze man is misschien door zijn genetisch materiaal niet zo seksueel stimulerend. Gevolg is dat de vrouw op basis van haar oerdriften op zoek gaat naar een andere partner die dat wel in zich heeft. Wat natuurlijk niet wilt zeggen dat zij zich ook per se aan deze sterke, sportieve en seksueel stimulerende man wil binden. Het draait hier immers om het seksuele aspect.

De oerinstincten die de mens heeft zullen misschien altijd wel de kop op blijven steken. Wel kunnen we er zelf voor kiezen of we aan deze instincten zullen toegeven. Je kiest er voor om wél of niet trouw te zijn aan je partner. Je zou dus kunnen stellen dat monogamie eerder een keuze is en daarom vanuit evolutionair oogpunt daadwerkelijk een illusie is.

Je bepaalt dus helemaal zelf of je monogaam bent

Er zijn dus een hele hoop theorieën over monogamie. De één is voor, de ander tegen. Zijn mensen nu wel of niet monogaam? Het is iets wat iedereen voor zichzelf kan en mag bepalen. De één hecht er heel veel waarde aan en voor hem of haar is het niet meer dan vanzelfsprekend. Eeuwige liefde tot de dood ons scheidt. Hoe mooi is het om samen in het bejaardenhuis elkaar nog vol met liefde aan te kunnen kijken?

De ander is juist weer gelukkig in een open relatie met meer vrijheid om zijn of haar liefde te kunnen delen met meerdere personen. Wanneer je je allebei kunt vinden in het aangaan van een ander soort relatie als de standaard, is dit net zo mooi als een heel leven met één en dezelfde partner delen. Uiteindelijk draaien relaties (in welke vorm dan ook) om liefde en respect voor elkaar en zijn we vrij te kiezen hoe we hier zelf onze eigen invulling aan geven.

Dit artikel is geschreven door Robin de Boer

Dating coach Robin is al jarenlang blogger voor Datingsitekiezen.nl. Getrouwd met een leuke man die ze heeft ontmoet via een datingsite. Een creatieve veelvraat die gek is op schrijven, ontwerpen en tekenen. LinkedIn