Hoe om te gaan met verlatingsangst?

Iedereen heeft weleens een kind gezien dat begint te huilen en in paniek raakt als zijn ouders de kamer verlaten. Of een hond die hard begint te piepen als de eigenaar hem vastbindt en bij de supermarkt naar binnen gaat. Dit soort voorbeelden heb je waarschijnlijk in je hoofd als je denkt aan verlatingsangst. Maar wist je dat verlatingsangst ook voor kan komen bij pubers, adolescenten en volwassenen? Het is een serieus probleem dat zich ook pas op latere leeftijd kan ontwikkelen. Maar hoe weet je nou precies of je te maken hebt met dit probleem en wat kun je ertegen doen om deze angst te overwinnen?

Wat is verlatingsangst?

Voor 1990 werd de aandoening eigenlijk alleen vastgesteld bij kinderen. Maar uit onderzoek is gebleken dat het ook voor kan komen bij volwassenen. Sinds 1990 wordt het daarom pas gezien als specifieke ziekte bij volwassenen. Verlatingsangst wordt nu ook wel separatieangst genoemd en is een psychische aandoening. Bij verlatingsangst vertoont iemand gedrag dat niet past bij het huidige ontwikkelingspatroon. Je hebt grote vrees om gescheiden te worden van iemand waaraan je sterk gehecht bent. Veel mensen die last hebben van deze stoornis ontdekken dat ze ergens bang voor waren in hun jeugd of dat ze verkeerd behandeld of zelfs misbruikt zijn.

Bang om alleen te zijn

Verlatingsangst uit zich in het bang zijn om alleen te zijn of bang zijn dat iemand je verlaat. Met name als je partner of de persoon waaraan je gehecht bent je alleen achterlaat, dan kun je in paniek raken.
Je wilt bijvoorbeeld continu weten waar je vriend uithangt en je mist hem snel als je een tijdje niks van hem hebt gehoord. Je voelt je het meest op je gemak als iemand je ‘aan de hand’ meeneemt en er geen plotselinge veranderingen gebeuren.

Verlatingsangst symptomen

Heb je het idee dat je misschien last kan hebben van deze stoornis, dan is het belangrijk om de symptomen te herkennen. Het wil natuurlijk niet altijd zeggen dat je last hebt van verlatingsangst als je aan deze symptomen voldoet. Soms kunnen gedragingen namelijk sterk in de buurt komen van verlatingsangst.

Het gaat in veel gevallen dus niet om een zuivere vorm van deze aandoening en daarom is het lastig om een diagnose te stellen. Heb je het idee dat je misschien verlatingsangst kan hebben, maar twijfel je? Je kunt altijd advies vragen van een dokter, psycholoog of een gespecialiseerde. Mensen die deze angst hebben, vertonen vaak onderstaande symptomen.

Problemen in de jeugd

Mensen die lijden aan verlatingsangst hebben vaak in hun jongere jaren al problemen gehad. Zo kun je als kind een trauma hebben opgelopen of ergens een angst voor hebben ontwikkeld. Als je als kind bijvoorbeeld een gespannen thuissituatie hebt gehad of vroeg geconfronteerd werd met een overlijden, dan kan dit pas op latere leeftijd problemen opleveren. Tevens zien we vaak volwassenen met problemen die vroeger zijn mishandeld of misbruikt.

Jaloezie

Het komt vaak voor dat mensen tekenen van jaloezie geven. Ze willen het liefst zo dicht mogelijk bij hun partner zijn en willen voortdurend achterhalen waar de ander is. Vragen als ‘wanneer kom je thuis’, ‘waar ben je’ en ‘moet je straks nog weg’ worden vaak gesteld. Als de partner zich bij iemand anders begeeft, dan komen er snel gevoelens van jaloezie naar boven. Er wordt weinig ruimte gegund aan de ander om relaties op te bouwen of te onderhouden met anderen. In plaats daarvan stelt iemand zich bemoeizuchtig op als het gaat om contact met anderen.

Vastlopen in een relatie

Iemand met verlatingsangst kan vastzitten in een relatie en moeite hebben om deze relatie te verbeteren. Dit kan voorkomen in een liefdesrelatie, maar ook in een vriendschappelijke relatie of familieband. Mensen met deze stoornis vinden het moeilijk om te werken aan de relatie, omdat ze bang zijn voor verandering. Zo kunnen mensen heel lang blijven plakken bij hun ouders en niet de stap durven nemen om op eigen benen te staan.

Lichamelijke symptomen

Mensen die deze stoornis hebben, laten bepaalde lichamelijke symptomen zien. Als iemand lang weg is, kan er een stressgevoel ontstaan. Zo kan het effect hebben op je ademhaling, iemand kan zich verdrietig of misselijk voelen, je kunt hartkloppingen krijgen en je kunt je erg onzeker voelen. Het lichaam vertoont een soort van paniekgevoel als de omgeving verandert of als de partner weg is.

Verlatingsangst in het dagelijks leven

Verlatingsangst kan een grote stempel drukken op het dagelijks leven. Niet alleen is het voor diegenen die de aandoening hebben een enorme druk, maar ook voor de mensen om hen heen. De dagelijkse routine gaat telkens weer gepaard met piekeren, angsten, slaapstoornissen en emotionele schommelingen. Het is voor een partner dus veel gevraagd om hier elke dag mee te kunnen leven. Je ziet dan ook vaak dat een liefdesrelatie niet goed stand kan houden.

Verlatingsangst bij vrouwen

De aandoening komt bij vrouwen meer voor dan bij mannen. Soms komen vrouwen er pas later achter dat ze deze angst hebben. Je kunt bijvoorbeeld ineens overspoeld worden door angst als je je partner in de kroeg met een andere vrouw ziet praten. Gevoelens van jaloezie komen boven en je twijfelt enorm aan je zelfvertrouwen. Vrouwen die verlatingsangst hebben voelen zich enorm veilig als hun hechtingspartner bij hen is en stellen zich claimerig op als ze alleen gelaten worden.

Verlatingsangst bij mannen

Ook al komt het vaker voor bij vrouwen, de aandoening is ook bekend bij mannen. Mannen die verlatingsangst hebben vinden het vaak lastig om op eigen benen te kunnen staan en gaan vaak mee in alles wat je zegt. Hun vrouw of hechtingspartner neemt vaak de belangrijke beslissingen in een relatie. Mocht je als vrouw het idee hebben dat je partner deze aandoening heeft, ga er dan serieus mee om. Mannen zijn in deze situatie bang om geconfronteerd te worden en willen juist gerust gesteld worden. Daarnaast kan het een enorme deuk in zijn ego opleveren als je hem belachelijk maakt of voor schut zet om zijn angst.

Verlatingsangst overwinnen

Aangezien de aandoeningen en angsten bij iedereen weer anders kunnen zijn, is er niet één specifieke behandeling. De meeste behandelingen vertonen overeenkomsten met de behandeling van andere angststoornissen. Er wordt vaak een combinatie aangehouden van medicatie en therapie. De therapieën focussen ze zich vaak op het behandelen van fobieën. Tijdens de therapie went iemand langzaam aan een stressvolle situatie. Uiteindelijk moet iemand ontspannen om kunnen gaan met de vervelende situatie en weten hoe je een paniekreactie voorkomt. Als iemand goed om kan gaan met een situatie en bijvoorbeeld niet meteen in paniek raakt als iemand alleen is, dan kan er een nieuwe vervelende situatie aangepakt worden.

Hoe om te gaan met verlatingsangst

Naast het volgen van psychologische therapieën, kun je zelf ook proberen om je angst te verminderen. Wees niet bang om geconfronteerd te worden met situaties waarin je alleen bent. Durf juist in een situatie te stappen waarin je alleen thuis bent of vraag je partner om even weg te gaan.

De eerste stap is gezet; je hebt het aangedurft om jezelf in een vervelende situatie te brengen. Belangrijk is nu om je angst te beheersen. Zorg daarom dat je je lichaam onder controle houdt. Zet rustige muziek op, neem een warm bad of doe iets wat je ontspannen maakt. Als er angstgevoelens omhoog komen, probeer dan te focussen op je ademhaling. Zorg voor een buikademhaling en adem rustig in en uit door je neus.

De laatste stap heeft te maken met het controleren van je gedachten. Probeer niet te denken aan de vervelende situatie of wat er kan gebeuren. Focus juist op de logica en de voordelen van het alleen zijn. Iedereen is weleens alleen en het zorgt ervoor dat je quality time voor jezelf hebt. Je komt nu juist toe aan taken of een hobby die je altijd al eens hebt willen doen.

Als je je verlatingsangst wil overwinnen, dan kan het enorm nuttig zijn om met mensen te praten die dezelfde problemen hebben. Dit hoeven niet per se mensen te zijn die ook deze stoornis hebben, maar het kan ook een groep mensen zijn met andere angststoornissen. Het gaat erom dat het sociale steun oplevert van andere mensen en je kunt je uiteindelijk beter begrepen voelen.

Dit artikel is geschreven door Robin de Boer

Dating coach Robin is al jarenlang blogger voor Datingsitekiezen.nl. Getrouwd met een leuke man die ze heeft ontmoet via een datingsite. Een creatieve veelvraat die gek is op schrijven, ontwerpen en tekenen. LinkedIn